نکات ایمنی در زمان کار با دستگاه جوشکاری
جوشکاری، یکی از اصلی‌ترین فرآیندهای فنی در صنایع مختلف است که در عین سودمندی بالا، می‌تواند بسیار خطرناک نیز باشد؛ به‌خصوص برای افرادی که به‌تازگی وارد این حرفه شده‌اند. برخورد با قوس الکتریکی، حرارت زیاد، دود و گازهای مضر، همگی خطراتی هستند که با بی‌توجهی به اصول ایمنی، ممکن است صدمات جدی ایجاد کنند.
در این مقاله، به‌صورت کامل و دقیق به مهم‌ترین نکات ایمنی حین کار با دستگاه جوشکاری برای افراد مبتدی می‌پردازیم؛ تا هم سلامت خود را تضمین کنند و هم بهره‌وری کارشان را بالا ببرند.
چرا رعایت نکات ایمنی در جوشکاری ضروری است؟
جوشکاری تلفیقی از حرارت بالا، جریان برق قوی، نور ماوراءبنفش و فلزات ذوب‌شده است. کوچک‌ترین بی‌احتیاطی در این فرآیند ممکن است منجر به:
-
سوختگی شدید پوست یا چشم
-
آتش‌سوزی محیطی
-
آسیب تنفسی
-
برق‌گرفتگی
برای افراد تازه‌کار که هنوز تسلط کافی بر تجهیزات ندارند، ریسک این حوادث بیشتر نیز خواهد بود. رعایت اصول ایمنی نه‌تنها از جان شما محافظت می‌کند، بلکه استاندارد کار حرفه‌ای‌تان را نیز بالا می‌برد.
۱. از تجهیزات ایمنی کامل استفاده کنید
اولین و مهم‌ترین قدم برای شروع هر پروژه جوشکاری، پوشیدن تجهیزات ایمنی است:
-
ماسک جوشکاری (اتومات یا دستی): برای محافظت از چشم‌ها و صورت در برابر نور قوس و پاشش جرقه
-
دستکش نسوز چرم: برای حفاظت از دست در برابر داغی و جرقه‌ها
-
لباس جوشکاری: لباس آستین‌بلند از پارچه نسوز یا چرم، بدون جیب یا پلی‌استر
-
کفش ایمنی پنجه فولادی: در برابر افتادن اجسام سنگین یا فلز داغ
-
پیش‌بند یا روپوش محافظ: برای جلوگیری از سوختگی در ناحیه شکم و سینه
-
محافظ گوش: به‌ویژه در محیط‌های صنعتی پرصدا
۲. محیط کار را ایمن و خشک نگه دارید
محیط جوشکاری باید عاری از مواد قابل اشتعال، نشت گاز یا رطوبت باشد. نکاتی که باید رعایت شود:
-
اطمینان از تهویه مناسب: به‌ویژه هنگام استفاده از الکترود جوشکاری یا دستگاه‌های گازی
-
دوری از اشیاء پلاستیکی، مواد شیمیایی و پارچه‌های آتش‌گیر
-
زمین خشک و عایق شده: برای جلوگیری از برق‌گرفتگی
-
دستگاه جوش در جای ثابت و امن قرار گیرد
-
وجود کپسول آتش‌نشانی در نزدیکی محل کار
۳. آموزش ببینید و با تجهیزات آشنا شوید
هیچ‌گاه بدون آموزش و آشنایی اولیه با دستگاه‌ها، وارد فرآیند جوشکاری نشوید. موارد زیر را قبل از شروع به‌خوبی تمرین کنید:
-
تنظیم آمپر و ولتاژ دستگاه جوش
-
نحوه انتخاب الکترود متناسب با کار
-
آشنایی با قوس و چگونگی پایدار نگه‌داشتن آن
-
تشخیص علائم خطر مانند جرقه‌های غیرعادی یا بوی سوختگی
اگر از دستگاه‌های پیشرفته مثل اینورتر یا سیم جوش میگ استفاده می‌کنید، حتماً دفترچه راهنما را مطالعه کنید یا از افراد باتجربه کمک بگیرید.
۴. هرگز بدون خاموش‌کردن دستگاه، محل جوشکاری را ترک نکنید
یکی از اشتباهات رایج افراد مبتدی، روشن گذاشتن دستگاه و فاصله‌گرفتن از آن است. این کار می‌تواند منجر به:
-
اتصال ناخواسته قوس الکتریکی به سطوح فلزی
-
آتش‌سوزی به‌دلیل گرم‌ماندن قطعه
-
آسیب به افراد یا وسایل اطراف
پیش از ترک محیط:
-
دستگاه را خاموش کنید
-
کابل‌ها را جمع و در محل امن بگذارید
-
محیط را از فلزات داغ پاک‌سازی کنید
۵. از دیدن مستقیم قوس الکتریکی خودداری کنید
نور قوس الکتریکی دارای اشعه ماوراءبنفش است که می‌تواند در چند ثانیه به قرنیه آسیب برساند. دیدن مستقیم آن، حتی برای لحظه‌ای کوتاه، منجر به «سوختگی چشم» یا التهاب شدید می‌شود.
برای جلوگیری:
-
همیشه از ماسک جوشکاری استفاده کنید
-
افراد اطراف را مطلع سازید تا به قوس نگاه نکنند
-
در صورت امکان از پرده محافظ استفاده کنید
۶. کابل‌ها و تجهیزات برق را چک کنید
قبل از شروع جوشکاری، کابل‌های برق، انبرها و اتصالات را بررسی کنید:
-
کابل نباید دچار پارگی یا پوسیدگی باشد
-
دوشاخه‌ها سالم و عایق‌دار باشند
-
کابل اتصال زمین به‌درستی به قطعه متصل شده باشد
در صورت مشاهده هرگونه نقص، دستگاه را روشن نکنید و مشکل را برطرف سازید.
۷. در محل بسته جوش نکنید (مگر با تهویه)
فرآیند جوشکاری به‌ویژه با الکترودهای قلیایی، گازهایی مثل CO و O3 تولید می‌کند که استنشاق آن‌ها به‌مرور زمان خطرناک است. برای جلوگیری از مسمومیت:
-
از تهویه طبیعی یا صنعتی استفاده کنید
-
جوشکاری در فضاهای بسته را به حداقل برسانید
-
در صورت الزام، از ماسک تنفسی استاندارد استفاده کنید
۸. از سیم ارت استفاده کنید
وجود ارت مناسب در مدار، نقش کلیدی در حفاظت شما از برق‌گرفتگی دارد. برای جوشکاری در محیط‌های مرطوب، مانند کارهای فضای باز یا کارگاه‌های ساحلی، استفاده از ارت الزامی است.
۹. از تماس مستقیم با فلز داغ بپرهیزید
پس از اتمام جوشکاری، قطعات جوش‌شده برای چند دقیقه بسیار داغ هستند. هیچ‌گاه:
-
با دست بدون دستکش به آن‌ها دست نزنید
-
برای حمل قطعه، از انبر استفاده کنید
-
قبل از تست کیفیت جوش، اجازه دهید قطعه کاملاً خنک شود
۱۰. به برق‌گرفتگی احتمالی توجه کنید
حتی با ولتاژ پایین، دستگاه‌های جوش می‌توانند خطرناک باشند. علائم خطر:
-
حس برق در انبر جوش
-
جرقه‌های ناخواسته هنگام اتصال
-
صدای غیرعادی فن یا بوی سوختگی
در چنین شرایطی، فوراً دستگاه را خاموش کرده و از یک متخصص کمک بگیرید.
جمع‌بندی نهایی: ایمنی، شرط اول حرفه‌ای‌بودن
اگر به‌تازگی وارد دنیای جوشکاری شده‌اید، یادتان باشد که مهارت بالا، بدون ایمنی هیچ ارزشی ندارد. رعایت اصول ایمنی نه‌تنها مانع از حوادث می‌شود، بلکه نشان‌دهنده شخصیت حرفه‌ای شماست. برای شروع می‌توانید از تجهیزات سبک‌تر و مطمئن‌تر استفاده کرده و به‌مرور تجربه خود را افزایش دهید.
برای مثال، در هنگام خرید تجهیزات جوشکاری، سعی کنید از برندهایی استفاده کنید که دارای استاندارد ایمنی و محافظت اضافه باشند. این کار، هم هزینه‌های درمانی آینده را کاهش می‌دهد و هم بهره‌وری پروژه‌هایتان را بالا می‌برد.
Comments on “نکات ایمنی در زمان کار با دستگاه جوشکاری برای افراد تازه‌کار”